Türkiye’nin ilk GSM operatörü (Turkcell) 1994 yılında kurulduğunda, 2G teknolojisi dünyada kullanılıyordu. Türkiye’ye gelişi ve cepten internetin kullanılmaya başlaması ise biraz zaman aldı; 2000′lerin başında WAP ve GPRS hayatımıza girdi.
Bundan 4 yıl önce bugün, yani 31 Temmuz 2009′da 3G Türkiye’ye geldi. İlk dönemlerde kullanıcılara sunulan indirme hızı 0,38 Mbit/saniye (Mbps) civarındaydı. Aynı zaman diliminde GSM operatörlerinin 2G ile sağladığı hız ise 0,28 Mbps’ydi. Aradaki fark çok büyük değil ancak asıl önemli olan 3G’nin potansiyeliydi. Sonuçta bugün yine 3G teknolojisinin bir katmanı olan DC-HSPA+’ı kullanıyoruz ve 43.2 Mbps hıza ulaşabiliyoruz.
Peki 3G’den sonra ne olacak? Öncelikle hala 3G ile birlikte yürüyecek yolumuz var. Ancak 43.2 Mbps ile değil; yakın gelecekte DC-HSPA+ 100 Mbps’e indirme hızı sunabilecek. Bu seviyeye gelindiğinde 3G katmanlarının en tepesinde olacağız ve sıra 4G’ye gelecek.
4G için daha bir hayli beklememiz gerek ancak GSM operatörleri testlere ve çalışmalara başlamış durumdalar. Turkcell bugün yaptığı 4G testi ile 891,6 Mbps’e ulaşarak hız rekoru kırdı.
Geleceğin mobil bağlantı teknolojisi: LTE Advanced
LTE Advanced (LTE-A), aynı veya farklı frekans bantlarındaki taşıyıcıları birleştirerek çok yüksek hızlara çıkmamızı sağlayacak olan bir bağlantı teknoloji. Örneğin, taşıyıcı birleştirme ile elde edilecek 100 MHz bandı kullanılarak “indirme” yönünde 750Mbps-3Gbps aralığında teorik hızlara çıkılabilir.
LTE Advanced şu an ABD ve Avrupa’nın bazı ülkelerinde kullanılan 4G’nin bir üstü katmanı. 4G’ye giriş diyebileceğimiz LTE’nin ulaşabileceği hız 100 Mbps olarak hesaplanıyor; iyileştirmeler ile bunun 150 Mbps’ye ulaşma potansiyeli de mevcut. Hemen ardından gelen LTE-A ise bizi 1000 Mbps ‘mobil internet hızına’ ulaştırma potansiyeline sahip.
Türkiye 3G’yi benimseyen ülkeler içerisinde 101′inci sırada. Yani bizden önce 100 ülkenin vatandaşları bu teknolojiyi kullanıyorlardı. Ancak bu gecikme büyük bir avantajı beraberinde getirdi. 3G’nin yeni teknolojileri çoktan ortaya çıkmıştı ve Türkiye, seri yapılan yatırımlar ile çok kısa bir sürede dünyanın en hızlı mobil internetine sahip ülkeler arasına girdi. 4G’de bu filmi yeniden izlememiz kuvvetle muhtemel.
4G bağlantıya sahip mobil cihazların çeşitli boyutlardaki ve türdeki içerikleri tahmini indirme süreleri ise şu şekilde:
Turkcell bugün 3G’nin dördüncü yaş günü için bir 4G testi gerçekleştirdi ve Türkiye 4G hız rekorunu kırdı. Turkcell’in LTE-A’nin taşıyıcı birleştirme teknolojisinden yararlanarak yaptığı testte 891,6 Mbps indirme hızına ulaşıldı.
Taşıyıcı birleştirme olmaksızın yapılan hız testinde, teorik olarak 4G’nin (LTE-A) ulaşabileceği 300 Mbps indirme ve 75 Mbps yükleme hızına yakın sonuçlar elde edildi. Bildiğimiz speedtest.net sitesi üzerinden yapılan denemede, 217,74 Mbps indirme ve 52,13 Mbps yükleme hızına ulaşıldı. Testin yapıldığı modem evlerimizde kullandıklarımızdan bile daha büyüktü. Ancak 4G Türkiye’ye geldiğinde bu modemler VINN boyutunda kullanıcılara sunulabilecek.
Yine Turkcell Genel Müdürü Süreyya Ciliv’in yaptığı denemelerde, LTE-A ile 1 GB boyutundaki bir HD film 38 saniyede indirildi. 3D film internet üzerinden hiç takılmadan seyredildi.
4G neleri değiştirecek?
4G’nin yapacağı şeyi bir cümle ile özetlememiz gerekseydi, 3G’nin başladığı işi bitirecek diyebilirdik. 2G ve 3G arasında işlev ve mümkün kıldıkları bakımından çok büyük farklar var. Ancak 3G, 4G ve hatta 5G arasındaki fark hızdan başka bir şey değil; bu şekilde sürekli olarak mevcut hızımız artacak ve daha kaliteli bir mobil deneyime sahip olacağız. Sakın bize, sabah işe giderken tabletin ya da akıllı telefonun ile hiç takılmadan internet üzerinden Full HD dizi-film izleyebilme ihtimalinin ilgini çekmediğini söyleme…
Oyunların mobil tarafta çok büyük potansiyeli var ancak mobil bağlantı teknolojileri nedeniyle kısıtlanıyor. Şu an tarayıcı üzerinden oynanan türdeki bazı mobil oyunlar çoklu oyunculu olarak mobil cihazlarda oynanabiliyor. 4G ile World of Warcraft (WoW) ya da The Elder Scrolls Online’ı (geldiğinde) şu an evinde oynadığından çok daha iyi ve sorunsuz bir şekilde oynayabileceksin; fiber kullanıcıları üzerlerine alınmasınlar lütfen.
Bir de televizyon konusu var tabii. Digitürk’ün 4K kanal açtığı, büyük kanalların çoğunun ayrıca bir HD kanala sahip olduğu bugünlerde, bizler 3G ile 360p ya da en iyi ihtimal 480p video izleyebiliyoruz. 4G’de ise akıllı telefonlarımız ve tabletlerimizle HDTV yayınlarını seyredebileceğiz.
Tüm bunlar mobil anlayışı kökünden değiştirecek. Hali hazırda 4G’nin bize vaad ettiklerini çoğu hanenin internet bağlantısı ile bile karşılayamıyoruz. Bu dönüşüm ile daha yeni ihtiyaçlar ve istekler doğacak. İşte tam da bu noktada 5G maceramız başlayacak.
4G’nin değiştireceği şeylerin başında M2M yani Machine to Machine (makineler arası iletişim) geliyor. Evet, bu yeni bir şey değil ancak fiber olmadığı takdirde M2M verimli olamıyor. 4G ile makineler arası iletişim had safhaya çıkacak. Buna paralel olarak da kullanıcı mobil cihazı ile çok daha fazla ‘şey’ ile bağlantı kurabilecek ve onlarla etkileşime geçebilecek.
4G Türkiye’ye ne zaman gelecek?
Çok heyecanlı değil mi? Peki bu lükse ne zaman kavuşacağız? Turkcell Genel Müdürü Süreyya Ciliv, 4G’yi 2015’in hemen ardından Türkiye’ye getirmek istediklerini belirtiyor. Ancak bunun için Vodafone ve Avea’nın da hazır olması gerekiyor. Daha önce bu iki operatör hazır olmadığı için 3G’nin ülkemize gelişi ertelenmişti.
3G geldiğinde, GSM operatörleri 2G antenlerinin yanı sıra yeni 3G destekli antenler eklemek durumunda kalmıştı. Güzel haber ise, 3G antenlerin birçoğu 4G bağlantı teknolojisini destekliyor. Yani 4G başladığında 3G gibi küçük kitleler yerine daha geniş alanlarda, belki şehirlerde sunulabilecek.
Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım ise GSM operatörlerine 4G’den önce yerli üretim akıllı telefon yapma şartı koştu. Turkcell şu an Gebze kod adlı, tamamen Türk mühendisler tarafından tasarlanmış olan bir akıllı telefon üzerinde çalışıyor. Ancak Avea ve Vodafone tarafında bu konuyla ilgili herhangi bir adım yok. Umalım da 2015’e kadar tüm operatörler sayın bakanın istediğini yerine getirmiş olsun.
GÜNCELLEME: Bugün ayrıca Vodafone da bir 4G testi gerçekleştirdi. 2600 Mhz frekans bandında 40 Mhz band genişliğinde tek bir modem kullanılarak LTE-A ile yapılan testte 300.1 Mbps hıza erişildi.